Analizë: sa e varur është bota nga gazi dhe nafta ruse?

SHBA, Britania e Madhe dhe BE kanë njoftuar se do të kufizojnë importet e naftës ruse. Masa erdhi pasi Rusia paralajmëroi se mund të ndërpresë furnizimin me gaz për vendet evropiane nëse do të vihej në zbatim ndalimi i naftës.

Çfarë sanksionesh janë vënë për naftën dhe gazin rus?

SHBA-ja ka njoftuar ndalimin e plotë të importeve ruse të naftës, gazit dhe qymyrit, pasi Ukraina bëri thirrje për zgjerimin e sanksioneve.

Mbretëria e Bashkuar do të heqë gradualisht naftën ruse deri në fund të vitit dhe BE-ja po redukton importet e saj me dy të tretat.

Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar thotë se kjo u lejon atyre kohë të mjaftueshme për të gjetur furnizime alternative.

Zëvendëskryeministri rus Alexander Novak ka thënë se refuzimi i naftës ruse do të çonte në “pasoja katastrofike për tregun global”.

Çmimet e naftës dhe gazit tashmë janë rritur ndjeshëm dhe mund të rriten edhe më tej nëse Rusia ndalon eksportet.

Sa naftë eksporton Rusia?

Rusia është prodhuesi i tretë më i madh i naftës në botë, pas SHBA-së dhe Arabisë Saudite.

Nga rreth pesë milionë fuçi naftë bruto që eksporton çdo ditë, më shumë se gjysma e saj shkon në Evropë .

Shtetet e Bashkuara janë më pak të varura, me rreth 3% të naftës së saj të importuar në vitin 2020 që vjen nga Rusia. 

Cila janë furnizimet alternative me naftë?

Ben McWilliams thotë se duhet të jetë më e lehtë për të gjetur furnizues alternativë të naftës sesa për gazin, “pasi nuk ka aq shumë tubacione. Ka disa që vijnë nga Rusia, por ka edhe shumë dërgesa nga gjetkë”.

SHBA i ka kërkuar Arabisë Saudite të rrisë prodhimin e naftës, por ajo ka kundërshtuar kërkesat e mëparshme të SHBA-së për të rritur prodhimin në mënyrë që të ulë çmimet e naftës.

Arabia Saudite është prodhuesi më i madh në OPEC, organizata e naftës e cila përbën rreth 60% të naftës së papërpunuar të tregtuar ndërkombëtarisht. Për shkak të kësaj, OPEC ka një rol kyç në ndikimin e çmimeve të naftës.

Rusia nuk është në OPEC, por ka punuar me të që nga viti 2017 për të vendosur kufizime në prodhimin e naftës, në mënyrë që të ruajë fitimet për prodhuesit.

SHBA po shikon gjithashtu lehtësimin e sanksioneve të naftës ndaj Venezuelës. Dikur ishte një furnizues kryesor i naftës amerikane, por kohët e fundit Venezuela e ka shitur kryesisht naftën e saj në Kinë.

Çfarë do të ndodhte nëse gazi rus ndalonte rrjedhjen në Evropën Perëndimore?

Çmimet e ngrohjes – të cilat tashmë janë të larta – do të rriteshin edhe më shumë.

Gazi rus përbën rreth 40% të importeve të gazit natyror të BE-së.

Nëse kjo do të thahej, Italia dhe Gjermania do të ishin veçanërisht të cenueshme.

Evropa mund t’u drejtohet eksportuesve ekzistues të gazit si Katari – ose Algjeria dhe Nigeria, por ka pengesa praktike për zgjerimin e shpejtë të prodhimit.

Rusia siguron vetëm rreth 5% të furnizimeve me gaz të Britanisë së Madhe, dhe SHBA nuk importon fare gaz rus.

Megjithatë, çmimet në Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA janë ende në rritje të ndjeshme për shkak të efektit negativ të mungesës së furnizimit.

A mund të gjenden alternativa ndaj gazit rus?

Jo shumë lehtë.

“Është më e vështirë për të zëvendësuar gazin, sepse ne kemi këto tubacione të mëdha që e çojnë gazin rus në Evropë,” thotë Ben McWilliams, një analist i kërkimit të politikave energjetike.

Think tanku Bruegel parashikon se nëse Rusia do të ndalonte furnizimet me gaz në Evropë, atëherë Evropa mund të importojë më shumë gaz natyror të lëngshëm (LNG) nga SHBA.

Mund të rrisë gjithashtu përdorimin e burimeve të tjera të energjisë, por ta bësh këtë nuk është e shpejtë apo e lehtë.

“Burimet e rinovueshme kërkojnë kohë për t’u përhapur, kështu që në afat të shkurtër kjo nuk është një zgjidhje,” thotë analistja Simone Tagliapietra.

“Pra, për dimrin e ardhshëm – ajo që mund të bëjë ndryshimin është ndërrimi i karburantit, si hapja e termocentraleve me qymyr, siç kanë plane të bëjnë Italia dhe Gjermania në rast emergjence.”

BE-ja ka propozuar një plan për ta bërë Evropën të pavarur nga lëndët djegëse fosile ruse përpara vitit 2030 – duke përfshirë masat për të diversifikuar furnizimet me gaz dhe për të zëvendësuar gazin në ngrohje dhe prodhimin e energjisë.

Çfarë mund të ndodhë me faturat e ngrohjes dhe karburantit?

Konsumatorët do të përballen me rritjen e faturave të energjisë dhe karburantit si pasojë e kësaj lufte.

Në Mbretërinë e Bashkuar, faturat e energjisë shtëpiake janë mbajtur nën kontroll nga një kufi i çmimit të energjisë.

Por faturat do të rriten me 700 £ në rreth 2,000 £ në prill, kur kufiri të rritet. Ata pritet të arrijnë rreth 3,000 paund kur kufiri të rritet sërish këtë vjeshtë.

Çmimet e benzinës dhe naftës në Mbretërinë e Bashkuar gjithashtu janë rritur dhe benzina pritet të arrijë në 175 p/litër ndërsa lufta vazhdon.

Në SHBA, kostot e benzinës kanë arritur nivelet më të larta që nga viti 2008, me Shoqatën Amerikane të Automjeteve që thotë se çmimet ishin rritur me 11% gjatë javës së kaluar.

“Unë mendoj se nëse jemi në një botë ku nafta dhe gazi rus ndalojnë rrjedhjen në Evropë, atëherë do të kemi nevojë për marrim masa për ta racionuar,” thotë McWilliams.

“Një pjesë e problemit tani është se a mund t’u themi familjeve që të ulin termostatet e tyre një gradë, gjë që mund të kursejë një pjesë të konsiderueshme të gazit.” /sarandacity.al/

*Analizë e përgatitur nga Jake Horton, Daniele Palumbo dhe Tim Bowler | BBC.