Dolly bën 25 vjeç: “beeeee”-ja ende plot pikëpyetjeje e një deleje

Pikërisht 25 vjet më parë, bota u trondit nga lajmi i gjitarit të parë të rritur të klonuar. Delja tashmë legjendare Dolly ka ngjallur shumë shpresa por ka shkaktuar edhe shumë frikë.

E përjavshmja Der Spiegel befasoi shumë me faqen e saj të parë pas lajmit për gjitarin e parë të rritur të klonuar – delen Dolly, shkruan Deutsche Welle.

Figura të klonuara të Adolf Hitlerit, Albert Einstein dhe Claudia Schiffer marshuan krah për krah në kopertinë. E gjithë kjo shikohej në sfond nga delja Dolly dhe sipër montazhit ishte titulli: “Mëkat”. Kjo kopertinë ilustron mirë reagimet që më pas nxiti lajmi se “njeriu po imiton Zotin”.

Shumë shkencëtarë e kanë konsideruar prej kohësh lajmin e klonimit të një “rosë gazete”. “Unë nuk besoj se një embrion mund të klonohet nga qelizat,” tha imunologu dhe gjenetisti gjerman Klaus Rajewsky menjëherë pas zbulimit të ekzistencës së deleve të klonuara. Por jo shumë kohë pas kësaj, doli se në fakt ky shkencëtar gjerman kishte gabuar.

25 vjet më vonë Dolly diskutohet gjithashtu shumë më i matur në qarqet shkencore. Eksperimentet e klonimit kanë pushuar prej kohësh së kryeri në Institutin Roslin në Universitetin e Edinburgut, ku ka lindur Dolly. Drejtori i Institutit Bruce Whitelaw beson se Dolly ka bërë shumë për të përhapur njohuritë rreth arritjeve biologjike. “Dolly prezantoi biologjinë në bisedat e mëngjesit dhe bisedat e transportit publik. Biologjia ishte kudo. Mendoj se kjo është merita më e madhe e deleve Dolly”, thotë sot Whitelaw.

Pesha shkencore e këtij zbulimi nuk qëndronte aq shumë në klonimin, domethënë krijimin e një kopjeje gjenetikisht identike të një individi të vetëm. Ishte më shumë për të provuar se si të ktheheshin qelizat që tashmë kanë një funksion të caktuar në trup në qeliza burimore, roli i të cilave ende nuk është përcaktuar.

“Ideja se një qelizë mund të riprogramohet është një nga idetë udhëzuese të të gjithë degës shkencore të kërkimit të qelizave staminale”, thotë Whitelaw. Deri atëherë mendohej se qelizat mund të evoluonin vetëm nëse do të ishin qeliza embrionale.

Asnjë klonim njerëzor

Frika se ky zbulim do të nxiste klonimin masiv të njerëzve nuk u realizua. Por Whitelaw beson se ky debat ishte i rëndësishëm për të përcaktuar disa standarde brenda shkencës. Andrew Kitchener i Muzeut Kombëtar në Edinburg, ku shfaqet Dolly, nuk beson se klonimi njerëzor do të ndodhë.

“Diçka e tillë thjesht nuk ka një qëllim praktik. Përveç kësaj, për arsye etike, klonimi i qenieve njerëzore është i ndaluar kudo në botë. Nuk mund ta imagjinoj se kjo mund të ndryshojë,” thotë Kitchener.

Por kjo nuk do të thotë që klonimi nuk kryhet. Sidomos në sektorin tregtar te kafshët me karakteristika të veçanta si kuajt e garës. Disa duan të klonojnë një qen të dashur dhe janë të gatshëm të shpenzojnë deri në 50,000 dollarë për të.

Shkencërisht (dhe komercialisht), një metodë më interesante e gërshërëve molekulare sesa klonimi është ndryshimi i gjenit qelizor dhe kështu rritja e rezistencës ndaj disa sëmundjeve. Instituti Roslin në Edinburg po punon për derrat e modifikuar gjenetikisht që janë rezistent ndaj disa sëmundjeve. Një metodë e ngjashme mund të përdoret te njerëzit për të trajtuar disa sëmundje të pashërueshme si SIDA ose disa forma të kancerit.

Emri Dolly shpërthim seksist?

Ndërkohë, delja Dolly është gjithnjë e më pak e debatuar. E vetmja gjë që ende emocionon shpirtrat është emri i saj. Meqenëse Dolly ishte klonuar nga qelizat e sisës, dikush që donte të ishte qesharak e quajti delen sipas yllit amerikan të cantry-t, Dolly Parton, e cila njihet jo vetëm për këngën e saj, por edhe për madhësinë e gjoksit. Por kjo neveri nuk e emocionon kuratorin Kitchener.

“Unë mendoj se termi Dolly është bërë ndërkohë i pavarur nga origjina e tij.” /sarandacity.al/