Fidonisi i luftës ruso-ukrainase: pse grekët e kanë përzemër

Ishulli i Zmiinyi ose Fidonisi ka qenë në media orët e fundit në media, pasi në të mbetën të vrarë 13 ushtarë ukrainas, të cilët nuk pranuan t’i dorëzoheshin forcave ruse.

Russian warship: "I suggest you lay down your arms and surrender, otherwise you'll be hit"

Ukrainian post: "Russian warship, go fuck yourself"

All 13 service members on the island were killed. pic.twitter.com/sQSQhklzBC

— BNO News (@BNONews) February 25, 2022

Në një audio, dëgjohen 13 roje kufitare ukrainase në ishull, të cilët u përgjigjen me injorim rusëve që u kërkojnë të dorëzohen.

 

Por cili është ishulli Fidonisi?

Fidonisi, i njohur gjithashtu si Lefki, është një ishull i Detit të Zi që i përket Ukrainës në kufirin e vendit me Rumaninë pranë deltës së Danubit.

Ishulli ishte në qendër të një mosmarrëveshjeje kufitare midis Rumanisë dhe Ukrainës. Ndaj, kufijtë territorialë të shelfit kontinental rreth Fidonisit u caktuan nga Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në vitin 2009.

“Lefki” i lashtë

Ishulli mori emrin e tij nga grekët e lashtë që e quajtën atë “të bardhë”, ndoshta për shkak të formacioneve të mermerit të bardhë që ekzistojnë në ishull.

Më vonë u quajt “Ishulli i Akilit”. Aty janë gjetur rrënojat e një tempulli të perëndisë Apollon, ndërsa ka edhe rrënoja ndërtesash të fundosura.

Sipas mitologjisë greke, perëndeshë Thetis transportoi trupat e Akilit dhe Patrokliut atje pas Luftës së Trojës për të pushuar në përjetësi.

Ishulli përmendet nga shumë shkrimtarë të lashtë si Ovidi, Ptolemeu dhe Straboni. Në fakt, në Fidonisi janë gjetur shumë mbishkrime të lashta.

Si ra në duart e Ukrainës

Gjatë Perandorisë Osmane quhej nga grekët Fidonisi ku mbizotëroi deri më sot.

Në 1829, pas Luftës Ruso-Turke të 1828-1829, ishulli u bë pjesë e Perandorisë Ruse deri në 1856. Në 1877, pas Luftës Ruso-Turke të 1877-1878, Perandoria Osmane pushtoi ishullin dhe ia dha atë veriut të Rumanisë, si kompensim për aneksimin rus të Besarabisë jugore.

Deri në vitin 1948, Fidonisi konsiderohej pjesë e qytetit bregdetar rumun të Sulimës. Në vitin 1948, sovjetikët detyruan palën rumune (të pushtuar nga trupat sovjetike) të pranonte “transferimin” e Fidonisit në Bashkimin Sovjetik, si dhe të zhvendoste kufirin rumun në deltën e Danubit në perëndim, në favor të BRSS. Rumania e ka vënë në dyshim vlefshmërinë e këtij “traktati”, pasi ai nuk është ratifikuar asnjëherë nga asnjë vend.

Në të njëjtin vit, 1948, gjatë Luftës së Ftohtë, Bashkimi Sovjetik ndërtoi radarë në ishull. Në një traktat midis Rumanisë dhe BRSS të nënshkruar në Bukuresht më 27 shkurt 1961, u njoh pushtimi i Fidonisit nga BRSS.

Midis 1967 dhe 1987, BRSS dhe pala rumune filluan negociatat për kufizimin e shelfit kontinental. Pala rumune refuzoi të pranonte ofertën sovjetike për të caktuar një shelf kontinental prej 4,000 deri në 6,000 kilometra katrorë rreth ishullit. Pas rënies së Bashkimit Sovjetik në vitin 1991, ishulli kaloi në territorin e Ukrainës. Pala rumune rifitoi ishullin. Sipas palës rumune, në traktatet e paqes të viteve 1918 dhe 1920 (pas Luftës së Parë Botërore), ishulli konsiderohej pjesë e Rumanisë dhe nuk përmendej në traktatin e vitit 1947 që ripërcaktoi kufijtë midis Rumanisë dhe Bashkimit Sovjetik.

Në vitin 1997, Rumania dhe Ukraina nënshkruan një traktat që ripohonte se kufijtë ekzistues janë të pacenueshëm dhe për këtë arsye duhet të përmbahen, tani dhe në të ardhmen, nga çdo veprim agresiv kundër kufijve, si dhe nga çdo pretendim ose vepër tjetër, sekuestrimi dhe uzurpimi. të një pjese ose të të gjithë territorit të palës kontraktuese. Megjithatë, të dyja palët ranë dakord që secila palë mund të shkonte në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë për të kërkuar një vendim përfundimtar.

Më 16 shtator 2004, pala rumune e çoi çështjen kundër Ukrainës në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë (GJND). Çështja kishte të bënte me kufirin detar midis dy vendeve në Detin e Zi. Më 3 shkurt 2009, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë nxori vendimin e saj (Demarkacioni Detar në rastin e Detit të Zi) dhe caktoi përfundimisht kufijtë detarë të dy vendeve. /sarandacity.al/