Kompanitë e bioteknologjisë duan të hedhin në treg një vaksinë kundër kancerit brenda pak vitesh. Kjo mundësohet nga e ashtuquajtura teknologji mRNA.
Teknologjia me acidin ribonukleik të dërguar (mRNA-teknologji) ka bërë një kthesë revolucionare në mjekësi në pak vite. Gjatë pandemisë së Corona-s, falë kësaj teknologjie, u bë e mundur që brenda pak muajsh të zhvillohen vaksina efektive kundër virusit SARS-CoV2, agjentit shkaktar të sëmundjes COVID.
Edhe nëse virusi zhvillon mutacione të reja agresive, vaksinat e përshtatshme mund të zhvillohen në një kohë të shkurtër falë teknologjisë mRNA. Por teknologjia që së fundmi iu dha çmimi Nobel në Mjekësi mund të bëjë shumë më tepër se kaq.
Teknologjia e ARN-së Messenger ka dhënë gjithashtu stimuj të rinj për kërkimin e kancerit. Kreu i kompanisë së bioteknologjisë Curevac, Alexander Zehnder, thotë se dëshiron të nxjerrë në treg një vaksinë kundër kancerit të bazuar në teknologjinë mRNA, më së voni brenda pesë viteve.
Nëse do të zhvillohej një vaksinë kundër disa llojeve të kancerit, ëndrra e njerëzimit do të realizohej.
“Kërkimi i vaksinës së kancerit ka vazhduar për 20 vjet. Por përparimi aktual është i jashtëzakonshëm,” thotë Zehnder. “Gjatë pandemisë kemi mbledhur shumë përvojë dhe ndërkohë inteligjenca artificiale është aq e mirë sa zgjidh probleme të shumta në programimin e mARN-së”, tha kreu i Curevac-it në një intervistë për Bild am Sonntag.
Një vaksinë kundër kancerit duhet të stimulojë sistemin imunitar të një personi për të luftuar qelizat tumorale në një mënyrë të synuar. “Gjëja vdekjeprurëse e kancerit është se ai vazhdon të rritet. Një vaksinë kundër kancerit duhet të ndalojë rritjen, edhe kur kanceri ka metastazuar. Kanceri më pas do të bëhej një sëmundje kronike me të cilën mund të jetoni për vite të tëra. Kanceri nuk do të ishte më një dënim me vdekje”, parashikon Zehnder.
Gara për të zhvilluar një vaksinë
Përveç Curevac-it, kompani të tjera intensivisht po hulumtojnë mundësitë e zhvillimit të një vaksine kundër kancerit. Në fillim të tetorit 2023, kompania e bioteknologjisë BioNTech njoftoi rezultatet shumë premtuese të një studimi klinik që është ende në vazhdim. Ky studim klinik tashmë po teston efektivitetin e vaksinës së kancerit CARVac të BioNTech te vullnetarët me kancer.
Në përputhje me këtë, CEO i BioNTech, Ugur Sahin, me optimizëm njoftoi se pret që në vitet e ardhshme të ketë një vaksinë kundër kancerit. “Ne besojmë se kjo do të jetë e mundur në një shkallë më të madhe për pacientët para vitit 2030”, tha Sahin në një intervistë për revistën Spiegel.
Në afat të gjatë, vaksinat e kancerit duhet të zëvendësojnë terapitë aktuale për pacientët me kancer. Ky do të ishte një përmirësim i jashtëzakonshëm, sepse terapitë aktuale, rrezatimi ose kimioterapia, janë një barrë e madhe për pacientët.
“Kimioterapia ose terapia me rrezatim nuk shkatërron kurrë vetëm tumorin, por dëmton edhe indet e shëndetshme. Kjo është arsyeja pse ka kaq shumë efekte anësore”, thotë Zehnder. “Avantazhi i përdorimit të teknologjisë mRNA është se sistemi imunitar stimulohet për të synuar kancerin dhe asgjë tjetër.”
Si funksionojnë vaksinat e kancerit?
Qelizat T ndihmojnë trupin të luftojë inflamacionin duke shkatërruar qelizat e sëmura ose duke inkurajuar qelizat e tjera imune të sulmojnë qelizat e sëmura. Por qelizat T e kanë të vështirë të njohin qelizat e kancerit. Dhe qelizat CAR-T mund ta bëjnë këtë.
Terapia me ndihmën e qelizave CAR-T është lejuar në Evropë që nga viti 2018 dhe përdoret kryesisht për trajtimin e leuçemisë. Por ky lloj imunoterapie është ende i vështirë për shumë njerëz për t’u aksesuar për shkak të kostos së lartë. Sipas Qendrës Gjermane të Kërkimit të Kancerit, prodhuesit kërkojnë deri në 320,000 euro për prodhimin e qelizave imune për një pacient.
Në këtë terapi, të ashtuquajturat T-qeliza filtrohen nga leukocitet e pacientit, pra qelizat e bardha të gjakut. Pas kësaj, qelizat T ndryshohen gjenetikisht në atë mënyrë që krijojnë një receptor CAR (Receptor Chimeric Antigen) në sipërfaqe. Kështu, krijohet një receptor, pjesët e ndryshme përbërëse të të cilit nuk përshtaten me njëra-tjetrën.
Vaksinat i bëjnë qelizat tumorale të dukshme
Nëse qelizat CAR-T të prodhuara në këtë mënyrë injektohen në trupin e njeriut, ato bashkohen me qelizat e kancerit në një mënyrë të synuar. Sistemi imunitar aktivizohet dhe sulmon qelizat e tumorit. Vaksinat e ardhshme mund ta mbështesin këtë proces nëse qelizat CAR-T nuk gjejnë qeliza tumorale ose janë shumë të dobëta për t’i shkatërruar ato në mënyrë efektive.
Proteina claudin-6, e cila shfaqet pothuajse ekskluzivisht në kancer, ndihmon në këtë. Me ndihmën e teknologjisë mRNA, informacioni gjenetik i claudin-6 futet në qelizat e kancerit. Kjo krijon një antigjen që lidhet me sipërfaqen e qelizës tumorale. Kështu, qelizat e tumorit njihen më lehtë dhe qelizat CAR-T i shkatërrojnë ato më me sukses.
Deri më tani, qelizat T të modifikuara përdoren vetëm për terapinë e leuçemisë. Përparimi i shpejtë i teknologjisë së mARN-së jep shpresë se, përveç leuçemisë, së shpejti do të jetë i mundur trajtimi efektiv i llojeve të tjera të kancerit, pa efekte anësore të këqija për pacientin. Hulumtimet e mëparshme kanë treguar mundësi premtuese për trajtimin e kancerit të lëkurës (melanoma), kancerit të mushkërive, kancerit të gjirit dhe kancerit të pankreasit, shkruan Deutsche Welle. /tesheshi.com/
