Saranda në shijen e të huajve: ç’shkruhej pak vite më parë për ndërtimet pa kriter

Pak vite më parë, para se turizmi të merrte këtë hov që është sot, një i huaj si Michael Harrison, do të shkruante nën dyzim për Sarandën, mes një tërheqjeje por dhe mes një shije jo dhe aq tërheqëse, siç e thotë në fund të shkrimit. Dhe si gjithnjë, ajo që s’e kënaq është pjesa urbane.

Ai i mëshon fort faktit se në Sarandë po ndërtohet pa plan, apo se qyteti vjetër është në zhdukje.

Ne kemi shkëputur disa copëza nga ky shkrim, në funksion të shikimit në pasqyrën e syrit të të huajve, në atë është tërheqëse dhe jo tërheqëse në Sarandë.

Shumë gjëra dihen dhe pohohen, madje dhe nga vetë saranadiotët, a thua se ajo çfarë ka ndodhur me qytetin e tyre këto vite është një fenomen qiellor e jo njerëzor, që ka për autorë, drejtpëdrejt apo në mënyrë të tërthortë dhe vetë banorët e qytetit.

Shkrimi i  Michael Harrison:   

Saranda është një nga ato pak qytete në të cilat ti mund të arrish nga një shtet tjetër shumë lehtë, shpejt dhe me mjete të transporit publik që bëjnë linjën Korfuz-Sarandë.

Kur unë bëra udhëtimin tim të parë mezi prisja të shihja një qytet të vogël nga deti, por sa më shumë afrohesha aq më shumë kuptoja se “progresioni” kishte filluar të linte gjurmët e tij në këtë qytet.

Si pjesa tjetër e botës, qyeti është një magnet për turistët në pikëpamjen e shpenzimit të parave. Gjatë viteve të fundit aty është bërë në rritje në fushën e ndërtimit dhe kjo është bërë në një mënyrë të dukshme pa një planifikim urban.

Por dhe në qoftëse ekziston ky planifikim, ka përpjekje të vogla për të mirëmbajtur të paprekur atë që do të quhet Porti i vogël i detit mesdhetar.

Nga deti ti shikon ndërtesat që rriten gradualisht deri në majë të malit që janë të dukshme nga një largësi e konsiderueshme.

Një nga problemet është që shumica e këtyre ndërtesave janë të pambaruara, por tregojnë që në të ardhmen do të vijë një ditë që do të kompletohen.

Shumë prej tyre që shfaqen në shpate janë padyshim pas një hapësire ku askush nuk është në gjendje të ndërtojë. Kjo përfshin ndërtime që ndodhen në ose afër majës së kodrave, diçka që vendet e tjera mesdhetare kanë filluar ta trajtojnë si të paligjshme pasi prish pamjen e qytetit.

Megjithëse nuk duket se ka të njëjtin reagim ndaj ndërtimeve të paligjshme / të paplanifikuara / spontane në Sarandë si në Ksamil, ku pamja në natyrë është edhe më e madhe. Kjo është edhe më e dukshme përgjatë rrugës që shkon në jug nga qyteti drejt Butrintit dhe kufirit grek. Por ky shpërthim në ndërtim po ndodh gjithashtu në qendër të qytetit tradicional.

Këtu ndërtimi i ri ka ndikuar që në thelb të “fshehë” qytetin e vjetër nga çdo vizitor, ndoshta jo me qëllim por sigurisht si pasojë e nxitimit të çmendur për ta kthyer qytetin në një destinacion të njohur turistik. Dhe kjo zonë e vogël që mbetet e paprekur (por për sa kohë nuk e di) është vetëm 2 ose 3 minuta në këmbë nga sheshi kryesor i qytetit.

Eshtë zhvilluar padyshim në një kohë para shfaqjes së automjeteve private që tani ekziston; zona është një oaz relativisht i qetë dhe i këndshëm, megjithëse disa shoferë do të përpiqen të ngrihen në ndonjë rrugë, sido që të jetë e ngushtë dhe sado e ulët aftësia e tyre drejtues, por ofron një pasqyrë të asaj se si ka qene qyteti 20-30 vjet më parë.

Shtëpitë dukej se ishin relativisht të pavarura ngaqë shumë prej tyre kanë kopshte dhe nëse kaloni në kohën e duhur të vitit do t’ju mirëpresin aromat nga lulja e portokallit, aroma e fikut të pjekur ose vetëm aroma nga jasemini dhe një shumëllojshmëri e tërë e bimëve, kaq e ndryshme nga zona pothuajse sterile krahas shëtitores buzë detit. Dhe jashtëzakonisht pa mbeturina. Hedhja e mbeturinave e rastësishme është një problem real në të gjithë Shqipërinë

Shpresoj që të mos krijoj përshtypjen se Saranda është një vend për t’u shmangur. Eshtë mjaft e këndshme por jo e veçantë për mua dhe nuk kam të njëjtën qasje ndaj vendit si shkrimtarët e tjerë që mund të jenë më në vendpushimet e pushimeve, me baret dhe restorantet e tyre në rrugë. Ndoshta nuk ndihmon që vizitat e mia atje kanë qenë gjithmonë në sezonet e jashtme dhe kjo paraqet një fytyrë tjetër për vizitorët. /sarandacity.al/